Transistor အုပ္စုအေၾကာင္းသိေကာင္းစရာ

၁။ Transistor ဆိုတဲ့ Electronic Device က အီလက္ထေရာနစ္ကို အေျခခံေလ့လာသူမ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္ သိသင့္သိထိုက္တဲ့ ပစၥည္းေလးတစ္ခုပါ။ သူ႔အေၾကာင္းကို သိသြားရင္လည္း လုပ္ငန္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အင္မ တန္မွ အသုံး၀င္လွပါတယ္။ က်ေနာ္အေနနဲ႔ အေျခခံေလ့လာသူေတြအတြက္ ရည္ရြယ္ၿပီး Transistor အုပ္စု အေၾကာင္းကို ရွင္းလင္းေဆြးေႏြးသြားပါ့မယ္။

Transistor အေျခခံ အေၾကာင္းမ်ား
++++++++++++++++++++++++

၂။ Transistor ဆိုတာက အီလက္ထေရာနစ္ ခလုတ္(Switch) တစ္ခုအေနနဲ႔ျဖစ္ေစ၊ လ်ပ္စီးေၾကာင္းေတြ၊ Signal ေလးေတြကို ခ်ဲ႕ေပးတဲ့(Amplifier) အေနနဲ႔ျဖစ္ေစ အလုပ္လုပ္ေပးတဲ့ အီလက္ထေရာနစ္ Device တစ္ခုဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ Transistor ဆိုတဲ့ ေကာင္ေလးေတြကို အလုပ္လုပ္ေစဖို႔ ခိုင္းတဲ့ေနရာမွာ တစ္ခ်ဳိ႕ Transistor ေတြက ဗို႔(Volt;) ေရာ ၊ လ်ပ္စီးေၾကာင္း (Current) ေရာ ကိုအနည္းငယ္ေပးလိုက္မွ အလုပ္လုပ္သလို၊ တစ္ခ်ဳိ႔ Transistor ေတြက်ေတာ့ ဗို႔( Voltage) တစ္ခုတည္း ေပးလိုက္လည္း အလုပ္လုပ္ပါတယ္၊ လ်ပ္စီးေၾကာင္း ဆိုတာကို သိပ္ထည့္တြက္စရာမလိုပါဘူး။ ရႈပ္မ်ားသြားမလားဘဲ။ ဥပမာ- 2N3904 လို Transistor ဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ Base ဆိုတဲ့ ငုတ္တစ္ေခ်ာင္းကို Volt: 0.65V နဲ႔ Current =1mA ေပးမွ သူအလုပ္စလုပ္သလို Z44 Transistor မွာဆိုရင္ သူ႔ရဲ႔ Gate ဆိုတဲ့ ငုတ္တစ္ေခ်ာင္းကို Volt: =2V မွ 4V ထိ ဗို႔တစ္ခုတည္း ေပးရင္ဘဲ အလုပ္ကို စလုပ္ေနပါၿပီး။ ပုံ(၂)မွာ 2N3904 နဲ႔ Z44 တို႔ရဲ႕ Datasheet ကို နမူနာျပထားပါတယ္။

၃။ ေနာက္မွတ္သားထားရမွာ တစ္ခုက Transistor ေတြမွာ သူရဲ႔ Base ဒါမွမဟုတ္ Gate ကို Control မလုပ္ေသးတဲ့ အခါ OFF- State မွာဘဲရွိေနၿပီး တစ္ခ်ဳိ႔ Transistor ေတြက်ေတာ့ Base ဒါမွမဟုတ္ Gate ကို Control မလုပ္ရေသးတဲ့အခါ ON-State မွာ ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ဥပမာ-BJT (Bipolar Junction Transistor ) မွာဆိုရင္ Base ကို Control မလုပ္ရေသးတဲ့အခါ OFF-State မွာရွိေနသလို JFET (Junction Field Effect Transistor ) မွာဆိုရင္ Gate ကို Control မလုပ္ရေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ ON-State မွာရွိေနပါတယ္။ နည္းပညာပိုင္း အေခၚအေ၀ၚအရ Transistor ေတြမွာ ON-State ကို#Saturation (ဆက္ၾကဴေရးရွင္း) လို႔သတ္မွတ္ၿပီး OFF-State ကို #Cut-Off (ကတ္ေအာ့ဖ္) လို႔သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

၄။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ Transistor အေၾကာင္းကို အကန္႔လိုက္ ၊ အပိုင္းလိုက္ေလးေတြ ခြဲၿပီးေလ့လာ ၾကည့္ပါ့ မယ္။

Transistor အမ်ဳိးအစားမ်ား
++++++++++++++++++
၅။ Transistor အမ်ဳိးအစားေတြအေနနဲ႔ ေအာက္မွာေဖၚျပထားတဲ့ အတိုင္းခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။
(က) BJT(Bipolar Junction Transistor)
(ခ) FET (Field Effect Transistor)
(ဂ) MOSFET (Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor)
(ဃ) JFET (Junction Field Effect Transistor)
(င) UJT (Uni-junction Transistor)
(စ) PUT( Programmable Uni-junction Transistor)

#အပိုင္း (၁)
**********

Bipolar Junction Transistor အေၾကာင္း
+++++++++++++++++++++++++++++
၆။ BJT Transistor မွာ NPN (Negative Positive Negative) နဲ႔ PNP (Positive Negative Positive) ဆိုတဲ့ အမ်ဳိးအစား (၂) မ်ဳိးရွိပါတယ္။ BJT Transistor ေတြမွာ ေျခေထာက္(Lead) (၃)ေခ်ာင္းပါ၀င္ၿပီးေတာ့ သူတို႔ကို B,C,E လို႔သတ္မွတ္ေလ့ရွိပါတယ္။ B ဆိုတာက Base ၊ C ဆိုတာ Collector ၊ E ဆိုတာက Emitter လို႔ ေခၚပါတယ္။ ပုံ(၃)မွာ BJT Transistor တစ္လုံး တည္ေဆာက္ထားတဲ့ပုံစံကို ျပေပးထားပါတယ္။

၇။ ေနာက္တစ္ခု ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘာထပ္သိထားရမလဲ။ NPN ကဘယ္လို အေျခအေနမွာအလုပ္လုပ္တယ္။ PNP ကဘယ္လိုအေျခအေနမွာ အလုပ္လုပ္တယ္ဆိုတာ ေကာင္းေကာင္းသိရပါ့မယ္။ #NPN BJT Transistor ေတြမွာဆိုရင္ ေျခေထာက္(၃)ေခ်ာင္းရွိတဲ့ အနက္က Base(B)ဆိုတဲ့ ေျခေထာက္ကို ဗို႔ (0.6V) (Forward Biased) လ်ပ္စီးေၾကာင္း(Current) (0.2mA) ေပးမွသာ ON-State ကိုေရာက္ႏုိင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ON-State( Saturation) ကိုေရာက္တာနဲ႔ Current က Collector ကေန Emitter ကို ျဖတ္သန္းစီးဆင္းေစမွာဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။NPN မွာ Base မွာ လ်ပ္စီးေၾကာင္းရယ္၊ ဗို႔ရယ္ မရွိရင္ OFF-State (Cut-Off) ဘဲျဖစ္ပါတယ္။ #PNPTransistor ေတြမွာဆိုရင္ေတာ့ Base မွာ -0.6V (Reverse Biased) ရွိမွသာ Emitter ကေန Collector ဆီကို Current ကျဖတ္သန္း စီးဆင္းေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ON-State(Saturation) နဲ႔ OFF-State(Cut-Off) အေျခအေန ေလးေတြကို ပုံ(၄+၅) မွာ နားလည္မွတ္မိလြယ္တဲ့ ပုံေလးနဲ့ ျပေပးထားပါတယ္။

၈။ Transistor ေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ မွတ္သားထားရမွာေလးတစ္ခုက hfe တန္ဖိုးပါ။ သူ႔ကို Beta(B) နဲ႔ျပသေလ့ လည္းရွိပါတယ္။ အရွင္းဆုံးေျပာရရင္ Transistor တစ္ခုရဲ႕ hfe ဆိုတာက သူ႔ရဲ႕ ခ်ဲ႕ေပးႏိုင္တဲ့ အဆပမာဏပါ။ ဥပမာနဲ႔ေျပာ ရရင္ Transistor တစ္ခုမွာသူ႔ရဲ႕ hfe တန္ဖိုးက 100 ျဖစ္တယ္ဆိုပါဆို႔ ။ Base မွာ 1mA လ်ပ္စီးေၾကာင္းေလးတစ္ခု ေပးလိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ Collector ကေနခ်ဲ႕ၿပီးစီးဆင္းလာႏိုင္တဲ့ Current က 100mA ျဖစ္ပါတယ္။ Transistor ေတြမွာ hfe တန္ဖိုး 100ကေန 500 ထိရွိပါတယ္။ Transistor တစ္ လုံးကို Amplifier အေနနဲ႔ သုံးတဲ့အခါမွာ hfe တန္ဖိုးကမျဖစ္မေန သိရမွာဘဲ ျဖစ္ပါတယ္။ Transistor တစ္ခုရဲ႕ hfe တန္ဖိုးတြက္ခ်က္ ပုံကို ပုံ( ၆)မွာ နမူနာျပေပးထားပါတယ္။

BJT Transistor အမ်ဳိးအစားမ်ား
+++++++++++++++++++++++

၉။ BJT Transistor ေတြကို အမ်ဳိးအစားအေနနဲ႔ (၃)မ်ဳိးေလာက္ခြထားပါတယ္။ အမ်ဳိးအစားေတြကို ေအာက္ မွာျပေပးထားပါတယ္။
(က) Small Signal / General Purpose BJT Transistor
(ခ) Power BJT Transistor
(ဂ) RF BJT Transistor
ပုံ( ၇)မွာ BJT Transistor အုပ္စုခြဲထားတဲ့ ပုံေတြကို နမူနာျပေပးထားပါတယ္။

၁၀။ BJT Transistor တစ္လုံးကို သုံးေတာ့မယ္ဆိုရင္ မျဖစ္မေနသိထိုက္တဲ့ အခ်က္အလက္ေလးေတြကို ေအာက္မွာေဖၚျပေပးထားပါတယ္။

(က) #Situation (ON)>> Situation ဆိုတာ NPN Transistor တစ္ခုမွာ Collector ကေန Emitter ဆီကို
Current စီးဆင္းသြားျခင္း၊ PNP-Transistor တစ္ခုမွာဆိုရင္ Emitter ကေန Collector သို႔ Current
စီးဆင္းသြားေနတဲ့ အေျခအေနတစ္ခုလို႔ မွတ္ယူႏုိင္ပါတယ္။
(ခ) #Cut-Off (Off) >> Cut-Off ဆိုတာက NPN ဘဲျဖစ္ျဖစ္ PNP ဘဲျဖစ္ျဖစ္ Current စီးဆင္းမႈမရွိတဲ့
အေျခအေနတစ္ရပ္ ဘဲျဖစ္ပါတယ္။

Transistor B,C,Eအား Digital Meter ျဖင့္ ခဲြျခားျခင္း
+++++++++++++++++++++++++++++++++++

၁၁။ Digital Meter မွာ Diode Scale တြင္ထား၊ Meterရဲ႕ Probe #အနီေရာင္ကို TR: ရဲ႕ Pin တစ္ေခ်ာင္းမွာ ေထာက္၊ က်န္ Pin (၂)ေခ်ာင္းကိုProbe #အနက္ေရာင္လိုက္တိုင္းၾကည့္၊ 0.6v ေက်ာ္ေက်ာ္ Pin(၂)ေခ်ာင္းလုံး ျပသလား၊ #မျပရင္ ေနာက္Pin ၁ ေခ်ာင္းမွာေျပာင္းၿပီး Probe #အနီကိုေထာက္၊ Probe #အနက္နဲ႔ က်န္ Pin (၂)ေခ်ာင္းကိုလိုက္တိုင္း 0.6v ေက်ာ္ေက်ာ္ ၂ ေခ်ာင္းလုံးမွာျပလား ၾကည့္ ၊ ျပရင္ Probe#အနီကို ဘုံထားၿပီးက်န္pin ၂ေခ်ာင္းကို လိုက္တိုင္းတာမလို႔ NPN Transistor ျဖစ္ပါတယ္။ Pin ၂ေခ်ာင္းကိုတိုင္း တဲ့ေနရာမွာ Volt:တန္ဖိုးအနည္းငယ္ေလး ႀကီးေနတာက Emitter ၊ ငယ္တဲ့ေျခေထာက္က Collector ျဖစ္ပါတယ္။

၁၂။ Probe #အနက္ကိုဘုံထားၿပီး Probe #အနီနဲ႔လိုက္တိိုင္းၾကည့္လို႔ တိုင္းၾကည့္တဲ့ pin (၂)ေခ်ာင္းက 0.6 V Scale ျပရင္ေတာ့# PNP Transistor ျဖစ္ပါတယ္။ NPN နဲ႔ PNP မွာ Emitter ၊ Collector ခြဲတာကအတူတူဘဲျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္ကေတာ့ B,C,E နဲ႔ N-Type၊ P-Type ခြဲတာကို Digital Meter ကိုဘဲ အသုံးျပဳတိုင္းတာျဖစ္လို႔ ဒီနည္းကိုဘဲေဖၚျပတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲသလိုတိုင္းတဲ့ေနရာမွာ pin တစ္ေခ်ာင္းေခ်ာင္းက (0) Scale ျပေနရင္ Short ၊ (1)Scale ျပေနရင္ Open ။ ပုံ( ၈ )မွာ Digital Meterတိုင္းတာျခင္း နမူနာျပထား ပါတယ္။

၁၃။ ပုံ( ၉) အေနနဲ႔ NPN Transistor တစ္လုံး Circuit board ပတ္လမ္းမွာ ခ်ဳိ႔ယြင္းတဲ့အခါ ေဖၚျပတဲ့ အေျခအေန ေလးေတြ ကို ျပထားပါတယ္။

#အပိုင္း(၂)မွာ Field Effect Transistor (FET) ကိုဆက္လက္ေဖၚျပသြားပါ့မယ္….

ဆႏၵနဲ႔ဘ၀ တစ္ထပ္တည္းက်ႏိုင္ၾကပါေစ

Credit:ကိုသားငယ္ ( BE,EC ) https://www.facebook.com/reader.yun?hc_ref=ARTxcHpv-q04-IwKuGoluMpVMJFk0sfmha83OsBsptu91hDQ_zX5xcqSjQRo_I3gWV4